Het is essentieel om te weten welke planten giftig zijn voor paarden of pony’s. Zowel in de weide als tijdens een buitenrit moet je goed opletten waar je paard aan knabbelt.
Kennis hebben van giftige planten, bloemen, struiken en bomen is dus van groot belang om te voorkomen dat je paard ziek wordt. De giftigheid van planten wordt bepaald door de aanwezigheid en schadelijkheid van giftige bestanddelen, die kunnen variëren per plantensoort en omgevingsfactoren.
Enkele tips:
- Let op planten die groen blijven in de winter, want ze zijn vaak giftig.
- In Nederland en België zijn Taxus en Jacobskruiskruid de belangrijkste gifplanten voor paarden.
- Koop hooi van een betrouwbare locatie en controleer regelmatig de weides op giftige planten.
- Bij een vermoeden van vergiftiging, waarschuw direct een dierenarts.
Meest giftige planten en bomen
De website www.opeengoeiwei.be heeft een lijst samengestelt met risicoplanten voor paarden. De plantenlijst (bekijk de PDF) toont de meest voorkomende planten in en om de wei die gevaarlijk zijn voor paarden en pony’s.
De lijst geeft de mate van giftigheid per plant aan. Wij hebben een selectie gemaakt van de meest giftige planten. Deze zijn bijzonder giftig waarbij vergiftigingssymptomen na het opeten van geringe hoeveelheid al waarneembaar zijn.
- Taxus / Taxaceae
- Jacobs Kruiskruid / Jacobaea vulgaris
- Vingerhoedskruid / Digitalis purpurea
- Adelaarsvaren / Digitalis purpurea
- Waterscheerling / Cicuta virosa
- Witte Acacia / Cicuta virosa
- Gevlekte Scheerling / Conium maculatum
- Gouden Regen / Laburnum anagyroides
- Herfststijloos / Colchicum autumnale
- Oleander / Nerium oleander
- Vingerhoedskruid / Digitalis purpurea
- Wilde Ridderspoor / Delphinium consolida
- Klokbilzekruid / Aconitum
- Bilzekruid / Atropa belladonna
- Doornappel / Datura stramonium
- Veldhondstong / Cynoglossum officinale
Taxus / Taxaceae
Hoe te herkennen: De taxus (of venijnboom) is een groenblijvende boom of struik met donkergroene, naaldachtige bladeren. De taxus is een groenblijvende boom of struik met donkergroene, naaldachtige bladeren.
De taxus is een conifeer en de meest giftige boom voor paarden. Het is een conifeer dat bekend staat om zijn groenblijvende naalden en rode bessen. Het is een langlevende boom die behoort tot de familie Taxaceae.
De gifstof taxine is in de hele struik aanwezig, waardoor alle delen van de taxus giftig zijn voor paarden. Taxine is een cardiotoxische stof (giftig voor het hart) en heeft een verlammende werking op het hart. Na inname krijgt het hart moeite met het rondpompen van het bloed. Voor een paard kan een enkel takje taxus al dodelijk zijn.
Jacobs Kruiskruid / Jacobaea vulgaris
Hoe te herkennen: Jakobskruiskruid heeft gele bloemen die lijken op madeliefjes, maar ze groeien in clusters en hebben meestal 13 straalbloemen per bloemhoofdje.
Jacobskruiskruid is een giftige plant die veel schade kan aanrichten bij paarden en ander vee. Jakobskruiskruid bevat giftige alkaloïden en pyrrolizidine-alkaloïden (PA’s). Deze stoffen zijn hepatotoxisch, wat betekent dat ze de lever beschadigen.
Paarden zijn gevoelig voor deze toxische stoffen, en zelfs kleine hoeveelheden kunnen ernstige leverschade veroorzaken, vooral wanneer de plant over een langere periode wordt geconsumeerd.
Het eten van Jakobskruiskruid in het grasland wordt meestal vermeden door grazers, omdat het een bittere smaak heeft en van nature niet erg aantrekkelijk is. Echter, wanneer het in het hooi terechtkomt en droogt, kan de smaak veranderen, waardoor paarden het mogelijk wel eten zonder het te herkennen als giftig.
Vingerhoedskruid / Digitalis purpurea
Hoe te herkennen: Vingerhoedskruid is een tweejarige plant met grote, rechtopstaande bloemstengels die meestal tussen de 60 en 180 centimeter hoog worden.
Vingerhoedskruid is zeer giftig voor paarden. Het kruid bevat hartglycosiden, zoals digitalis, die zeer giftig zijn voor paarden en andere dieren. Deze stoffen kunnen ernstige hartproblemen veroorzaken en leiden tot verschillende symptomen, zoals mond- en keelontsteking, diarree, koliek, spasmen en zelfs hartstilstand.
Vingerhoedskruid met de paarse of roze bloemen is vooral gevaarlijk voor paarden.
Adelaarsvaren / Digitalis purpurea
Hoe te herkennen: Adelaarsvaren heeft grote, driehoekige bladeren die vaak een gevederde structuur hebben en kunnen variëren in grootte, afhankelijk van de omgevingsomstandigheden.
Adelaarsvaren bevat een giftige stof genaamd thiaminase, die vitamine B1 (thiamine) in het lichaam van het paard afbreekt. Thiamine is een essentiële vitamine voor het goed functioneren van het zenuwstelsel en de stofwisseling. Wanneer paarden adelaarsvaren eten, kan het leiden tot een tekort aan vitamine B1, wat verschillende gezondheidsproblemen veroorzaakt.
De gehele plant en met name de wortelstok is giftig voor het paard. Dit heeft diverse ziekteverschijnselen tot gevolg zoals wankelen, slechter lopen, wijdbeens staan, een opgebogen rug en spiertrillingen.
Waterscheerling / Cicuta virosa
Hoe te herkennen: Waterscheerling is een overblijvende plant met holle stengels die meestal tussen de 60 en 150 centimeter hoog worden. De bladeren van waterscheerling zijn drievoudig geveerd en hebben een fijne textuur. De plant heeft kleine, witte bloemen die in schermen zijn gerangschikt.
Waterscheerling bevat een zeer giftige stof genaamd cicutoxine, een type polyne. Deze stof is vooral geconcentreerd in de wortels van de plant. Zelfs een klein stukje van de wortel is giftig voor paarden en kan leiden tot ernstige vergiftiging.
Wanneer paarden waterscheerling eten, kan de cicutoxine het ademhalingscentrum in de hersenen verlammen, wat resulteert in ademhalingsmoeilijkheden en potentieel dodelijke ademhalingsstilstand. Een klein stukje van de wortel is al giftig voor paarden en kan leiden tot verlamming.
Witte Acacia / Cicuta virosa
Hoe te herkennen: Witte Acacia is een middelgrote tot grote boom met een kenmerkende grillige groeiwijze. De bladeren zijn samengesteld en bestaan uit verschillende kleine deelblaadjes die lijken op klaverbladeren.
De schors van Witte Acacia bevat giftige stoffen zoals toxinen en tannines, die problemen kunnen veroorzaken bij paarden wanneer ze deze in grote hoeveelheden binnenkrijgen. Zelfs kleine hoeveelheden schors van Witte Acacia kunnen al klachten veroorzaken bij paarden. Er kunnen verschillende symptomen optreden. Maag- en darmproblemen: zoals koliek, diarree en braken of neurologische symptomen: zoals zwakte, trillingen en coördinatiestoornissen.
De schorsschillen op onbewerkte afrasteringspalen van acaciahout zijn giftig voor paarden, zelfs in kleine hoeveelheden. Paarden kunnen al klachten krijgen na het eten van 70 gram schors en 150 gram schors kan zelfs dodelijk zijn.
Gevlekte Scheerling / Conium maculatum
Hoe te herkennen: Gevlekte scheerling is een rechtopstaande, kruidachtige plant met holle stengels die meestal tussen de 60 en 150 centimeter hoog worden. De bladeren van gevlekte scheerling zijn geveerd en hebben een kenmerkende driehoekige vorm.
Gevlekte scheerling bevat verschillende giftige alkaloïden, waaronder coniine. Deze alkaloïden kunnen het zenuwstelsel van paarden aantasten en kan leiden tot verlamming van de ademhalingsspieren.
Wanneer paarden gevlekte scheerling eten, kunnen de alkaloïden leiden tot verstoring van het zenuwstelsel, met als gevolg symptomen zoals: Verlamming , zwakte en coördinatiestoornissen, spiertrillingen en beven.
Gouden Regen / Laburnum anagyroides
Hoe te herkennen: De gouden regen is een kleine tot middelgrote boom met hangende trossen van gele bloemen die lijken op erwtachtige bloemen.
De gouden regen bevat giftige alkaloïden, zoals cytisine en nitrilasen, die in alle delen van de plant aanwezig zijn. De bloemen en zaden van de gouden regen zijn meestal de boosdoener als het gaat om vergiftiging, omdat deze delen giftiger zijn en van de boom kunnen vallen, waardoor de kans groter is dat paarden ze binnenkrijgen.
Zelfs kleine hoeveelheden zaden van de gouden regen kunnen dodelijk zijn voor een paard. Slechts 0,5 gram zaden per kilogram lichaamsgewicht kan al fataal zijn. Symptomen van vergiftiging door de gouden regen bij paarden kunnen zijn: braken, diarree, zwakte en lusteloosheid, spiertrillingen en beven, coördinatieproblemen, ademhalingsproblemen.
Herfststijloos / Colchicum autumnale
Hoe te herkennen: Herfsttijloos is een vaste plant met bladeren die lijken op leliebladeren, maar ze verschijnen in de herfst en blijven in de winter groen. De bloemen van herfsttijloos lijken op krokussen en verschijnen zonder bladeren in de herfst, vandaar de naam “herfsttijloos”.
Herfsttijloos is voor verschillende dieren zeer giftig, namelijk voor vee, geiten, schapen, honden, katten en ook voor paarden. Herfsttijloos bevat verschillende giftige stoffen, waaronder colchicine en andere alkaloïden.
Wanneer paarden herfsttijloos eten, kunnen de giftige stoffen irritatie van de slijmvliezen veroorzaken, evenals gastro-intestinale symptomen zoals diarree en koliek. Daarnaast kunnen ze ook het zenuwstelsel aantasten, wat leidt tot neurologische symptomen zoals zwakte, trillingen en coördinatieproblemen.
Oleander / Nerium oleander
Hoe te herkennen: Een prachtige maar zeer giftige struik die veel in tuinen wordt gepland. De bloemen van oleander zijn meestal roze, wit, rood of geel en groeien in trossen aan het einde van de takken.
Oleander is een struik die veel in tuinen voorkomt. Daarom vooral opletten als u paarden aan huis heeft. Alle delen van de oleanderplant zijn giftig, maar vooral de bladeren en zaden bevatten veel giftige stoffen, waaronder digitoxine en oleandrine. Deze stoffen zijn cardiotoxisch en kunnen hartritmestoornissen veroorzaken bij paarden en andere dieren.
Het eten van zelfs kleine hoeveelheden oleander kan leiden tot ernstige vergiftiging bij paarden en kan zelfs fataal zijn. Het gif van oleander heeft een directe invloed op het hart, wat kan leiden tot hartritmestoornissen en in sommige gevallen tot de dood.
Vingerhoedskruid / Digitalis purpurea
Hoe te herkennen: Vingerhoedskruid is een tweejarige plant met bloemen die lijken op vingerhoedjes, waar de naam vandaan komt. De bloemen van vingerhoedskruid kunnen verschillende kleuren hebben, waaronder paars, roze, wit, en geel.
Vingerhoedskruid is een plant die veel voorkomt in Nederland. De plant is zeer giftig voor zowel mens als dier.
Vingerhoedskruid bevat giftige stoffen zoals digitoxine en andere cardiac glycosiden. Deze stoffen hebben een directe invloed op het hart en kunnen hartritmestoornissen veroorzaken bij paarden en andere dieren.
Het eten van vingerhoedskruid kan leiden tot ernstige vergiftiging bij paarden, en zelfs kleine hoeveelheden kunnen schadelijk zijn. De giftige stoffen in vingerhoedskruid kunnen het hart beïnvloeden en hartritmestoornissen veroorzaken, wat potentieel fataal kan zijn.
Wilde Ridderspoor / Delphinium consolida
Hoe te herkennen: Wilde ridderspoor is een eenjarige plant met hoge rechtopstaande stengels. De bloemen van wilde ridderspoor zijn meestal blauw, paars, roze of wit en hebben een karakteristieke, langwerpige vorm die lijkt op de achterpoot van een dolfijn, vandaar de naam “Delphinium”.
Wilde ridderspoor bevat giftige stoffen, zoals alkaloïden, die zeer giftig zijn voor zowel paarden als mensen. Deze stoffen kunnen ernstige vergiftiging veroorzaken bij inname.
Inname van wilde ridderspoor kan leiden tot verschillende symptomen, zoals maag-darmproblemen, braken, diarree, zwakte, coördinatiestoornissen en hartritmestoornissen. Het sap van wilde ridderspoor kan ook irritatie veroorzaken als het op de huid komt.
Klokbilzekruid / Aconitum
Hoe te herkennen: Klokbilzekruid is een vaste plant met rechtopstaande stengels. De bloemen van klokbilzekruid zijn meestal blauw, paars, geel of wit en hebben een klokvormige structuur.
Klokbilzekruid bevat verschillende giftige stoffen, waaronder aconitine en andere alkaloïden. Deze stoffen zijn zeer giftig voor paarden en kunnen ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken, en in sommige gevallen zelfs de dood.
Inname van klokbilzekruid kan leiden tot verschillende symptomen bij paarden, waaronder maag-darmproblemen, zwakte, spiertrillingen, ademhalingsproblemen, verlamming, convulsies en hartritmestoornissen. Het gif van klokbilzekruid heeft een directe invloed op het zenuwstelsel en het hart, wat de ernstige gevolgen kan veroorzaken.
Bilzekruid / Atropa belladonna
Hoe te herkennen: Bilzekruid is een vaste plant met rechtopstaande stengels. De bloemen van bilzekruid zijn meestal paarsachtig of groenachtig en groeien in hangende trossen.
Bilzekruid bevat verschillende giftige stoffen, waaronder atropine, scopolamine en hyoscyamine. Deze stoffen zijn sterk toxisch voor zowel mensen als dieren.
Inname van bilzekruid kan leiden tot verschillende ernstige gezondheidsproblemen, waaronder maag-darmproblemen, droge mond, wazig zicht, verwijde pupillen, verwardheid, hallucinaties, verlamming, convulsies en hartritmestoornissen.
Het gif van bilzekruid heeft een directe invloed op het zenuwstelsel, de hartslag en de spieren, en kan ernstige en levensbedreigende gevolgen hebben bij inname.
Doornappel / Datura stramonium
Hoe te herkennen: De Doornappel is een eenjarige plant met grote, trompetvormige witte of lichtpaarse bloemen. De bladeren zijn gelobd en hebben een grove textuur.
Doornappel bevat verschillende giftige alkaloïden, waaronder hyoscyamine, atropine en scopolamine (alkaloïden). Deze stoffen zijn sterk toxisch en hebben een directe invloed op het zenuwstelsel van zowel mensen als dieren.
Inname van doornappel kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen bij paarden, waaronder maag-darmstoornissen, droge mond, verwijde pupillen, verwardheid, hallucinaties, verlamming, convulsies en hartritmestoornissen.
Het gif van doornappel is niet alleen zeer giftig, maar het bevat ook hallucinogene eigenschappen, wat kan leiden tot veranderd gedrag en waarnemingen bij paarden die deze plant eten.
Veldhondstong / Cynoglossum officinale
Hoe te herkennen: Veldhondstong is een overblijvende plant met behaarde bladeren en stengels. De bloemen van veldhondstong zijn klein, buisvormig en blauwpaars van kleur, gerangschikt in trossen.
Veldhondstong bevat verschillende giftige alkaloïden, die verantwoordelijk zijn voor de toxiciteit van de plant. Inname van veldhondstong kan leiden tot verschillende symptomen bij paarden en vee, waaronder maag-darmstoornissen, zwakte, coördinatieproblemen, verlamming en zelfs hartritmestoornissen.
Veldhondstong kan ook in hooi terechtkomen. Het is daarom belangrijk om hooi zorgvuldig te controleren op de aanwezigheid van veldhondstong en het voeren ervan aan paarden te vermijden als de plant wordt gevonden.
Hoe herken je giftige planten?
Giftige planten hebben vaak een onaangename smaak en geur, waardoor paarden ze normaal gesproken vermijden.
Echter, na hakselen, drogen of inkuilen van planten of bloemen kan hun smaak en geur verminderen, waardoor paarden giftige planten in hooi moeilijker kunnen onderscheiden en onbedoeld grote hoeveelheden giftige delen kunnen opeten.
De giftigheid van planten wordt beïnvloed door factoren zoals de standplaats, klimaat, groeiseizoen, bodemtype, bemesting, plantensoort en ouderdom.
Wat zijn alkaloïden?
Bij giftige planten kom je vaak het woord ‘alkaloïde’ tegen. Alkaloïden zijn een groep natuurlijke stikstofhoudende verbindingen die vaak voorkomen in giftige planten. Deze stoffen zijn vaak biologisch actief en worden met name aangetroffen in planten die bekendstaan als giftig.
Alkaloïden kunnen een psychoactief effect hebben, wat betekent dat ze invloed kunnen uitoefenen op het centrale zenuwstelsel. Hoewel sommige alkaloïden medicinaal nuttig zijn, kunnen andere ook gevaarlijk en giftig zijn bij inname. De aanwezigheid van alkaloïden in giftige planten kan resulteren in ernstige gezondheidsproblemen of zelfs de dood bij mens en dier.
Bronnen:
Giftige plant: Taxus – Voervergelijk.nl
Jacobskruiskruid – Vereniging Eigen Paard
Giftige bomen en struiken voor paarden | symptomen, preventie (paardenarts.nl)
Vingerhoedskruid giftig voor dieren (en mensen) (zodier.nl)
Goudenregen (gddiergezondheid.nl)
